De Belgische invasie van Cadzand-Bad
Een reportage in de Volkskrant beschrijft hoe Cadzand-Bad, een kleine badplaats in Zeeuws-Vlaanderen, de afgelopen vijftien jaar drastisch is veranderd van een rustig, traditioneel toeristendorp naar een luxe bestemming voor welgestelde Belgen en Duitsers. Belgische projectontwikkelaars hebben het dorp omgevormd door de bouw van talloze luxueuze vakantieappartementen en tweede woningen. Deze ontwikkeling heeft geleid tot een forse stijging van de huizenprijzen, waardoor de lokale bevolking, met name jonge starters, zich buitengesloten voelt. De meeste nieuwe woningen worden slechts een deel van het jaar bewoond, wat heeft geleid tot het gevoel dat de sociale cohesie in het dorp volledig is verdwenen.
Oorspronkelijke bewoners zien met lede ogen aan hoe hun dorp transformeert in een toeristische bestemming waar vaste bewoners nog maar een kleine minderheid vormen. Ze klagen dat de toeristische gemeenschap nu voorrang krijgt boven de oorspronkelijke dorpsgemeenschap, en dat de projectontwikkelaars, gedreven door winst, de sociale structuur en leefbaarheid van Cadzand-Bad hebben opgeofferd. Terwijl de lokale economie profiteert van het toerisme, zijn veel inwoners bezorgd dat het dorp onherkenbaar is geworden, met nauwelijks nog ruimte voor de oorspronkelijke bewoners om er een betaalbaar leven op te bouwen.
Interlocutor: Frantz Fanon
Frantz Fanon (1925–1961) was een Frans-Martinikaanse filosoof, psychiater, marxist en revolutionair, die bekend stond om zijn invloedrijke werk op het gebied van kolonialisme, racisme, en de psychologie van onderdrukking. Fanon’s bekendste werken, zoals “Peau noire, masques blancs” (1952) en “Les Damnés de la Terre” (1961), onderzoeken de psychologische en culturele effecten van kolonialisme op zowel de gekoloniseerde als de kolonisator. Zijn werk heeft diepe invloed gehad op postkoloniale studies en sociale bewegingen wereldwijd.
Hoewel Fanon zich richtte op koloniale en raciale onderdrukking, zijn zijn ideeën over vervreemding, economische overheersing en sociale uitsluiting naar mijn mening ook relevant in bredere contexten. De transformatie van Cadzand-Bad van een hechte gemeenschap naar een luxe vakantiebestemming kan worden gezien als een vorm van “interne kolonisatie,” waarbij de oorspronkelijke bewoners zich vervreemd voelen door de invloed van externe economische en culturele krachten.
Bij het toepassen van Fanon’s ideeën op Cadzand-Bad is het belangrijk om de oorspronkelijke koloniale context van zijn werk te erkennen. Hoewel Cadzand-Bad vanzelfsprekend niet te vergelijken is met koloniale situaties, bieden Fanon’s concepten inzicht in hoe externe krachten gemeenschappen kunnen ontwrichten en vervreemden. De ontwikkeling door welgestelde buitenstaanders kan worden gezien als een vorm van culturele en economische overheersing, waardoor de lokale bevolking zich vervreemd voelt in hun eigen omgeving. Deze analyse biedt een dieper begrip van de subtiele vormen van macht en overheersing die ook in moderne contexten kunnen optreden. De toepassing van Fanon in de bredere context is bedoeld als erkenning voor zijn inzichten.
Stel dat we de mogelijkheid hadden om Frantz Fanon deze kwestie voor te leggen. Welke inzichten zouden we krijgen, gebaseerd op de “Peau noire, masques blancs”, als hij als stem uit het verleden het woord zou krijgen en we een tijdloze dialoog konden voeren?
Frantz Fanon: Initiële reflectie
Wat u beschrijft, roept onmiskenbaar de schaduw op van een proces van dominantie en invloed, hoewel het zich afspeelt binnen de grenzen van een enkele natie. In mijn werk heb ik vaak de dynamiek van macht en overheersing geanalyseerd als een proces waarbij niet alleen fysieke ruimte, maar ook de mentale en culturele ruimte van mensen onder druk komt te staan.
De transformatie van Cadzand-Bad weerspiegelt een soortgelijke dynamiek. De luxe vakantieappartementen en tweede woningen zijn symbolen van een nieuwe economische orde die de oorspronkelijke bewoners naar de marges drukt. De Belgische projectontwikkelaars, gedreven door winst, hebben de sociale structuur van het dorp aangetast, vergelijkbaar met hoe machtige krachten in het verleden samenlevingen hebben beïnvloed en veranderd.
Dit proces van “interne kolonisatie” leidt tot een soort existentiële vervreemding voor de oorspronkelijke bewoners. Hun dorpsgemeenschap, die eens hecht en zelfvoorzienend was, wordt nu overschaduwd door een toeristische gemeenschap die slechts tijdelijk aanwezig is en nauwelijks betrokken is bij de lokale cultuur en tradities. Dit weerspiegelt de psychologische destructurering die vaak plaatsvindt in het geval van overheersing, waarbij de inheemse bevolking zich gedwongen ziet om hun eigen identiteit en bestaansrecht voortdurend te herdefiniëren in het licht van de dominante cultuur.
De stijging van de huizenprijzen en de ontoegankelijkheid van betaalbare woningen voor jonge starters zijn symptomatisch voor een bredere economische overheersing. Het is een vorm van economische geweld die de lokale bevolking uitsluit van de welvaart die hun eigen omgeving genereert. Dit creëert niet alleen materiële ongelijkheid, maar ook een diepe psychologische wond, zoals ik elders heb betoogd, waar de onderliggende partij begint te twijfelen aan zijn eigen waarde en plaats in de wereld.
In deze context is het cruciaal om te erkennen dat de strijd van de oorspronkelijke bewoners van Cadzand-Bad niet slechts een lokale kwestie is, maar een onderdeel van een bredere strijd tegen economische en culturele overheersing. Het is een oproep tot verzet tegen de krachten die de sociale cohesie en de autonomie van gemeenschappen ondermijnen voor kortetermijnwinst.
Zoals ik eerder heb gesteld, moet de oplossing niet alleen gericht zijn op het verlichten van de symptomen, maar ook op het aanpakken van de onderliggende structuren van macht en overheersing. De gemeenschap van Cadzand-Bad moet zich organiseren en mobiliseren om hun rechten en hun cultuur te verdedigen, en om te eisen dat ontwikkelingsprojecten rekening houden met de leefbaarheid en de sociale structuur van hun dorp. Alleen door collectieve actie en bewustwording kunnen ze de destructieve impact weerstaan en een toekomst opbouwen die recht doet aan hun geschiedenis en hun menselijkheid.
Mijn verzoek om verheldering
Hoe kunnen de oorspronkelijke bewoners van Cadzand-Bad hun identiteit en gemeenschapswaarden behouden en versterken te midden van de veranderingen die hen worden opgedrongen? Welke vormen van verzet of herdefiniëring van hun eigen cultuur en ruimte zijn mogelijk om de vervreemding tegen te gaan?
Tweede reflectie
Het organiseren en mobiliseren van de oorspronkelijke bewoners van Cadzand-Bad vereist een diepgaand begrip van de dynamiek van macht en overheersing die hun gemeenschap beïnvloedt, evenals een strategie die zowel hun materiële belangen als hun culturele identiteit beschermt en bevordert. Hier zijn enkele stappen die zij kunnen nemen in de geest van collectieve actie en bewustwording:
Vorming van Gemeenschapsraden en Actiegroepen: De eerste stap is het oprichten van gemeenschapsraden en actiegroepen die de belangen van de oorspronkelijke bewoners vertegenwoordigen. Deze groepen moeten inclusief zijn, met vertegenwoordigers van verschillende demografische en sociaaleconomische achtergronden binnen de gemeenschap. Ze dienen als platform voor dialoog, besluitvorming en coördinatie van acties.
Bewustwordingscampagnes: Er moeten campagnes worden gelanceerd om bewustwording te creëren over de impact van de huidige ontwikkelingen op de gemeenschap. Dit kan door middel van bijeenkomsten, flyers, sociale media en lokale media. Het doel is om een gedeeld bewustzijn te creëren van de gemeenschappelijke belangen en de noodzaak van collectieve actie.
Documentatie en Onderzoek: Verzamel gegevens en verhalen die de negatieve impact van de ontwikkelingen op de lokale bevolking documenteren. Dit kan variëren van stijgende huizenprijzen en verlies van sociale cohesie tot persoonlijke getuigenissen van vervreemding en verlies van culturele identiteit. Deze informatie kan worden gebruikt om beleidsmakers en het bredere publiek te informeren.
Lobbyen bij Lokale en Regionale Overheden: Organiseer lobbyactiviteiten om beleidsmakers te beïnvloeden. Dit kan door middel van petities, brieven, persoonlijke ontmoetingen en openbare hoorzittingen. Het doel is om ervoor te zorgen dat de stem van de oorspronkelijke bewoners wordt gehoord en dat hun belangen worden meegenomen in beleidsbeslissingen.
Samenwerking met Bondgenoten: Zoek samenwerking met andere gemeenschappen en organisaties die soortgelijke problemen ervaren. Dit kan leiden tot de vorming van bredere coalities die sterker staan in hun eisen. Bondgenoten kunnen ook expertise en middelen bieden die de lokale gemeenschap ten goede komen.
Juridische Actie: Onderzoek de mogelijkheid van juridische actie om de rechten van de oorspronkelijke bewoners te beschermen. Dit kan variëren van het aanvechten van ontwikkelingsprojecten die de leefbaarheid van de gemeenschap bedreigen tot het eisen van compensatie voor schade.
Ontwikkeling van Alternatieve Visies: Werk aan de ontwikkeling van alternatieve visies voor de toekomst van Cadzand-Bad. Dit kan plannen omvatten voor duurzame ontwikkeling die de behoeften van de lokale gemeenschap centraal stelt. Het is belangrijk om een positieve en constructieve visie te bieden die laat zien hoe economische ontwikkeling en sociale cohesie hand in hand kunnen gaan.
Culturele Herleving en Viering: Organiseer evenementen en activiteiten die de lokale cultuur en geschiedenis vieren. Dit kan helpen om de gemeenschapsbanden te versterken en een gevoel van trots en identiteit te bevorderen. Culturele festivals, historische tentoonstellingen en educatieve programma’s kunnen hierbij een rol spelen.
De kern van deze strategie is de erkenning dat de strijd van de oorspronkelijke bewoners van Cadzand-Bad niet alleen gaat over economische of materiële kwesties, maar ook over de bescherming van hun culturele identiteit en sociale structuur. Door collectieve actie en bewustwording kunnen zij niet alleen weerstand bieden tegen de krachten van overheersing, maar ook een toekomst opbouwen die recht doet aan hun geschiedenis en hun menselijkheid. Zoals ik eerder heb betoogd, is het essentieel om de strijd voor materiële rechten te koppelen aan de strijd voor culturele en psychologische bevrijding.
Klik hier voor meer uitleg over de totstandkoming van dit artikel.
